- Katılım
- 21 Ocak 2010
- Mesajlar
- 1,643
- Tepkime puanı
- 60
- Puanları
- 48
- Konum
- Sultanciftlgi/Sultangazi
- Web sitesi
- www.ceptelefonuparcasi.com
- Enst.
- Korg İS40
Sahne ayarları
-Sahne kenarındaki ön monitörleri müzisyenin arkasına hedefleyerek yerleştirin.
-Mikrofon ve standları ve kendilerine ait monitörleri 30-90 cm arası bir mesafede ve bakış açısına göre mikrofonların arkasına bakacak şekilde yerleştirin. Diğer monitörler de mümkün olduğu kadar müzisyene bakacak şekilde ve mikrofonların arkasına bakacak şeklide yerleştirilmelidir. Bu yerleştirme şekli feedback potansiyelini azaltır.
-Ana kolon sistemi (FOH : Front of House), köşelere ve doğruca dinleyiciye bakacak şekilde yerleştirilmelidir.
{Tavsiye : Ana kolonları, sahne ortasında müzisyenler için bir dinleme alanı oluşturmak için çevirmek, feedback potansiyelini yükseltir. Fazla monitörleri dinleyicilere doğru çevirebilirsiniz.
Bağlantılar
{Tavsiye : Kanallara ait bilgileri kablolara küçük etiketlerle (Vokal, Gitar, Bass vs şeklinde) yazın.
-Tüm mikrofon, line seviyeli sinyal kaynakları, kaset deck, CD çalar, enstrüman amfi Line çıkışları, efekt cihazları ve harici efekt ünitelerinin, küçük etiketlerle (Vokal, Gitar, Bass vs şeklinde) işaretlediğiniz kabloları mikser cihazındaki giriş ve çıkışlara takın.
-Kolonları hemen bağlamayın. Miksere kısa süreli Jack giriş ve çıkışları kolonlar üzerinde (sonucunu hemen tespit edemeyeceğiniz) hasara yol açabilir. Kolonları en son bağlayın.
-Benzer şekilde, amfi ve kolonları bağladığınızda, amfi ya da amfilerin miksere bağlı olduğundan ve miksere enerji geldiğinden ve güç (power) düğmesini açık olduğundan emin olun.
Mikserde ve güç (power) amfilerde çok kısa süreli bir enerji saklı olması muhtemeldir ve güç (power) düğmesinin sonradan açılması durumunda bu kısa süreli enerji power amfilerde yükseltilerek kısa süreli bir patlama sesi oluşabilir ve kolonlarda zarara yol açabilir.
{Tavsiye : Böyle bir sorunla karşılaşmamak için cihazların güç (power) anahtarlarını ve master volume potansiyometrelerini kapalı tutmak yararlı olacaktır.
Crossover'lar ve Hoparlör İşlemcileri :
-Elektronik crossover'lar ve hoparlör işlemcileri mikser ve güç amfileri arasına bağlanır.
Mikserin çıkışı elektronik crossover'ın girişine, crossover'ın çıkışı da hoparlörlere bağlanır.
4 çeşit işlemci ile karşılaşmanız mümkündür.
a. Basit işlemciler (özel tipte hoparlör sistemleri için ön-equalizasyon)
Bu tip işlemciler, mikser ve güç amfileri arasına normal ekolayzır (equalizer) cihazları gibi bağlanırlar.
b. Ayarlanabilir aktif crossover'lar. Bunlar; woofer, horn, tweeter, subwoofer ve full-range duvar hoparlörlerini ve amfilerini ilgili oldukları frekanslarda sürmek için kullanılırlar. Her hoparlör için gerekli crossover frekansını, üretici firma broşürlerinden öğrenebilirsiniz. Eğer bu mümkün değilse, bu değerleri kulağınızla tespit ederken dikkatli olun. Çıkış seviyelerinin tümünü maksimumda aynı seviyeye getirin (logaritmik potansiyometrenin düşük seviyelerindeki toleransı, büyük değerlerinde olduğundan daha farklı olacaktır), crossover'ın giriş seviyesini güç amfisini aşırı yüklemeyecek şekilde yavaşça artırarak ayarlayın.
c. Crossover/Processor kombinasyonu işlemciler. Bir crossover gibi bağlanıp işletildiği halde, değişir crossover frekansları bulunmamasından dolayı, özel hoparlör sistemleri için üretilmiş gibidirler.
d. Yüksek duyarlıkta İşlemci/Crossover/Kompresör kombinasyonu işlemciler. Bu işlemciler üzerinde bulunan otomatik kalibrasyon ayarları ile hassas frekans ve kazanç ayarı yapılabilir.
SES KONTROL (SOUND CHECK)
Bu aşama, konserin başlamasından önce tüm ayarların kontrolü ve konserin provası aşamasıdır denilebilir. Bu aşamanın yapılmasına olanak yoksa, aşağıdaki tavsiyelerden faydalanabilirsiniz.
-Master volume seviyeleri kapalıyken, kanal giriş seviyelerinin kazancını "clip" göstergesi yanana kadar açın ve daha sonra da birazcık kısın. Bu ayar, kanallarda optimum sinyal-gürültü oranın (signal to noise ratio) sağlayacaktır.
- Eğer mikserinizde kazanç/attennuatör ayarı yoksa, kazancı ayarlamak için en iyi yol, kanal seviyesi ya da kanal volum seviyelerini master potansiyometrelerinin 1/3'ü oranına çekmektir.
-Şimdi master volume potansiyometrelerini yavaşça açın ve kanal seviyelerini Front Of House ve Public Amplifier'lardan duymak istediğiniz seviyeye gelene kadar getirin.
-Açık kalan mikrofonlar feedback ve gürültü problemine neden olabilir. Bu yüzden, Sound Check bittikten sonra ilk olarak mikrofonlar ve akustik gitar, perküsyon vs. gibi mikrofon kullanan kanallardan başlayarak kanalları susturun. Mikserdeki MUTE butonu, ilgili olduğu kanalı susturur. Mikserinizde MUTE fonksiyonu yoksa, volume potansiyometrelerinin seviyelerini işaretleyip tamamen kapatın.
-Mikser EQ potansiyometrelerinin tamamını merkez (flat) durumuna getirerek ayarlamaya başlamanızda fayda vardır. Bu durumdayken kanaldaki EQ etkisi sıfır seviyesinde olacaktır.
PA (Public Amlifier) sistemler için (Home Stüdyo değil!) aşağıdaki EQ ayarlarını kullanabilirsiniz.
Giriş BasMid Tiz vokaller,akustik gitar -3+2kick/kroskes -3dB, trampet-6dB,floor tom/bas tom,tenor tom/alto-3dB , ziller-12db , trumpet, tenor ve alto sax-3dB ,trombone, bariton sax,gitar amp-3dBbas amp-3dBflatharmonika-6dB-3dB
Bazı Enstrümanların Frekans Aralıkları :
Bas Gitar
41-260 HzSolo Gitar
196-1500 HzBas İnsan Sesi
75-300 HzTenor İnsan Sesi
120-540 HzContraltoİnsan Sesi
170-650 HzSoprano İnsan Sesi
250-1100 HzTimpani
87-103 HzHarp
31-3200 HzÇello
65-850 HzGrand Piyano
27-4000 HzPikolo
587-3950 HzTuba
43-349 Hz
- Reverb veya eko efekti prensip olarak vokallere, düşük seviyede olacak şekilde eklenir.
Bazen solo gitar, klavye (keyboard) ve nefesliler de az miktarda bu efektlerden faydalanabilirler fakat davul ve bas gitar genellikle bu efekti kullanmaz ve fabrikasyon (dry) tonunda yalın olarak kullanılırlar.
-AUX ya da monitor çıkışı seviyeleri müzisyenlerin ihtiyacına göre belirlenir. Başlangıçta vokal kanallarının monitörlerde daha güçlü seviyede olacağı var sayılır. Akustik gitar da abartılı olmayan ama yüksek seviyeli monitör gönderimi gerektirir fakat diğer kanallar için daha düşük monitör seviyelerinde olabilir. Davula ait mikrofon kanallarının monitör gönderimleri başlangıçta düşük tutulabilir, gerektikçe de açılarak uygun seviyeye çıkarılır.
Klavye (keyboard) veya davul için müzisyenlerin isteklerine göre ayarlanacak ikinci bir monitör sistemi kurulabilir.
-Eğer, mikserde monitörlere efekt göndermek için gerekli master katlar var ise şunu unutmamak gerekir; monitörlere reverb veya echo efekti eklendiğinde Front Of House sisteminde düşük bir oranda feedback oluşturabilir.
-Stereo bir mikser kullanıyorsanız, PAN (Panaroma) potansiyometreleri merkezde olacak şekilde ayarlanmalıdır. Eğer, mikser çıkışında (MAIN) , SUM ya da MONO ayarını seçip mono PA sistemi sürecekseniz, farklı bir PAN ayarı kullanabilirsiniz.
- Yüksek volumlerde Front Of House sisteminin pozisyonunu ayarlayarak olası feedback problemini önleyebilirsinz.
SES SEVİYESİ AYARI
Eğer, sound check sırasında iyi bir ayar yaptığınıza inanıyorsanız, kanal seviyeleriyle çok fazla oynamayın. Sadece enstrüman sololarında, geri vokallerde ve sık kullanılmayan kanallarda ihtiyaç olduğunda yeni ayarlar kullanabilirsiniz. Solo vokalist mikrofondan uzaklaşmayı alışkanlık haline getirmiş ise ara sıra seviye ayarı yapmak gerekebilir. Şarkıcınız bu alışkanlığında ısrar ederse, kişisel monitoründeki ses seviyesini aşağı çekmek çözüm olabilir. Şarkıcınız bu ses azalmasını telafi etmek için daha güçlü söylemek ve/veya mikrofona kapanmak zorunda kalacaktır.
Monitör Ses Seviyeleri
Kanal monitör seviyeleride yukarıdakine benzer bazı ayarlamalar gerektirecektir. Pre-Fader, Pre-EQ monitor gönderimleri bağımsız bir mix gerektirir. Örneğin, harmonika çalmaya hazır olduğunda mikrofonunun seviyesini ve monitor seviyesini yükselteceksiniz. Nefesli mikrofonları, akustik gitar mikrofonları vs. de gerektiği ana kadar kapatılacaktır.
AŞIRI SES YOĞUNLUĞU
Konser esnasında muhtemelen sesteki aşırı yoğunluktaki güçten dolayı duymanızda bir derecede kalite düşmesi olacaktır. Bunu en iyi göstergesi yüksek frekans hassasiyetinde kayıpların ortaya çıkmasıdır. Buna karşın, düşük frekanslar bu seviyede etlikenmez. Bu kalite düşmesinin bir göstergesi de kulaklarda çınlama ve rahatsızlık oluşmasıdır.
Kulağınızda yüksek frekanslarda oluşan azalmayı telafi etmek için mikserdeki yüksek frekans EQ'ları veya crossover üzerinden HF kazancı yükseltmeyi düşünebilirsiniz ama bu hiç de iyi bir fikir sayılmaz. Bunu yapmanız durumunda, insanların kulaklarında çok yüksek parlaklıkta ve rahatsızlık verici bir ses oluşturacaktır. Ayrıca, aşırı yüklenme nedeniyle oluşan düzenli harmonikler, tweeter/horn arızasına ve Front Of House üzerinde gürültüye (distortion) neden olabilir. En iyisi EQ seviyelerini kurcalamamanız olacaktır. Muhtemelen ertesi gün daha iyi duymaya başlarsınız. Susturucu kulaklıklar iyi bir yatırım olabilir.
Sürekli işitme kaybına yol açabilecek ses basınç limitleri (OSHA):
90 dB SPL
92 dB SPL
95 dB SPL
97 dB SPL
100 dB SPL
102 dB SPL
105 dB SPL
110 dB SPL
115 dB SPL 8 saat
6 saat
4 saat
3 saat
2 saat
1.5 saat
1 saat
.5 saat
<.25 saat
FEEDBACK SORUNU
Feedback Sorunu ile Mücadele
Sound check ve ayarlamalar sırasında herşey yolunda olduğu halde herhangi birinin mikrofonuyla monitörüne yaklaşması ile feedback problemiyle karşılaşabilirsiniz. Böyle bir durumda, buna neden olan mikrofonun monitör kanalı veya PA seviyesini aşağı indirebilirsiniz. Eğer Front Of House sistemine fazlaca giden sinyalden dolayı feedback sözkonusuysa, kanalın seviye poansiyometresini (fader) aşağı indirebilirsiniz.
Bununla birlikte, aşağıdaki önlemleri uygulamayı deneyebilirsiniz;
(A) Eğer, giriş kanal kazançlarının yüksekliklerini kafi miktarda açtıysanız, clip ışıklarında bazı hareketler olacaktır. Feedback oluşan kanalda ise clip ışığı daha parlak ve sürekli bir şekilde yanacaktır. Feedback oluştuğunda clip led'lerini tarayın ve clip ışıgı sürekli yanan kanalım monitör gönderim (send) seviyesini aşağıya çekin. Eğer feedback yapan kanal kullanılmayan bir mikrofonun bir kanalıysa, o kanalı kapatabilirsiniz.
Feedback ile sonuçlanması muhtemel durumlara karşı basit önlemler :
(Feedback eliminatör sistemleri kullanmak faydalı olabilir)
* Davulcu bir monitör kullanıyorsa, overhead drum/cymbal mikrofonların seviyelerini biraz kısın.
* Mikrofon kanallarının monitor gönderimlerini biraz kısın. Eğer burada bir sorun yoksa, feedback minimizasyonu için kanala ait EQ'ları değiştirmeyi deneyin.
* Bir şarkıcının akustik gitar mikrofonu monitöre fazla yakın olabilir, onu monitörden uzaklaştırın.
Bazı şarkıcılar genellikle iyi seviyede ses almak istedikleri vokal mikrofonlarını ve gitar pick-up'ları aynı monitöre alırlar, bu durum feedback için bir davetiye olabilir. Böyle bir durumda gitara ait monitör gönderimlerini (send) biraz aşağı çekin. Eğer mikseriniz faz değiştirme özelliğine sahipse, gitar kanalının fazını değiştirmeyi deneyin, böylece monitör seviyesini feedback'siz bir şekilde eski seviyesine getirebilirsiniz.
{Tavsiye : Mikser giriş fazını döndürmek, sürekli feedback probleminin çözümünde bazen çok etkili bir yoldur.
Bu yöntem, mikrofon ve pick-up kaynaklarının aynı monitörde olması ve mikrofonun monitörle çok yakın olmasından doğan feedback sorununda çok iyi çalışır.
(B) Eğer, hala feedback problemini önleyemiyorsanız monitör master seviyelerini tamamen aşağı indirin. Bu problemi kesin olarak çözecektir ama bunu yaptığınızda orkestra ve şarkıcınız monitörsüz kalmış oluyor. Monitörleri yavaşça tekrar açarak uygun seviyeye (muhtemelen az önceki seviyesinden daha aşağıya) getirin. Monitör master seviyesini azaltmanız durumunda ana (main) ses seviyesini de indirmeniz gerekeceğini unutmayın.
© Şimdi main ve monitör seviyelerini eski durumlarına getirmek için acil çare bulmak durumundayız.
İlk olarak main ve monitor EQ'larına başvurun. Kulaklarınızın size söyldediği frekanslardaki potansiyometreleri birazcık (-3dB kadar) aşağı çekin. Şimdi yavaşça master seviyesini açın. Eğer feedback tekrar başlarsa, master seviyesini tekrar biraz aşağı çekin ve master seviyesini biraz daha açabilmek için.EQ fader'ları tekrar merkez seviyeye alın ve diğer frekansları aşağı çekmeyi deneyin.
Artık kontrolü ele almış olmalısınız fakat main ve monitör sisteminin frekans cevapları değiştiği için muhtemelen gerçek ses performansından biraz uzaklaştınız. Dikkatlice bazı EQ potansiyometrelerini tekrar merkez pozisyonuna getirmeyi deneyin. EQ seviyelerini mümkün olduğunca normal pozisyonlarına getirmeye çalışmanız gerekmektedir. TÜM EQ POTANSİYOMETRELERİNİ BİR ANDA AŞAĞIYA İNDİRMEYİN. Mikser master seviyelerini düşürmeniz de aynı sonuca neden olurdu, ancak muhtemelen kısa süre sonra yeni bir feedback problemiyle karşılaşırdınız.
(D) Mikrofon ve hoparlörden kaynaklanan feedback problemi değişmezdir. Problemi doğru düzgün çözebilmek için bu iki zanlının EQ ayarlarını tekrar tektar yapmanız kaçınılmazdır.
(E) Belki gerçekten bu problemi tamamen çözebilecek bir main ve master seviyesi bulabilirsiniz. Fakat şüpheli bir elektrik gitar ve amfisi, veya elektrik/akustik gitar ve amfisi feedback yapmak için bir hata olmasını beklemekte olabilir.
{Tavsiye : Eğer bir gitarist veya şarkıcı/gitarist, yedekteki elektrik-akustik gitarını amfiye girmekte ve sesini açık bırakmakta ısrar ederse, tellerde rezonans oluşması durumunda penasını bırakmaya ikna etmeyi deneyebilirsiniz. Bu basit bir çözümdür fakat hangi tellerin bunu azalttığını bilmeyi gerektirir.
Not: Sıklıkla kalın E, A, D telleri rezonans oluşturur.
Elbette ki en iyi çözüm, gitaristin yedek gitarının ya da gitar amfisinin sesini kapalı tumasıdır.
Siğer şüphelenilebilecekler:
-Takılı kalmış bir keyboard notası.
-Akustik piyanonun kendi monitor amfisiyle feedback'i.
-Direk olarak aktif monitör ya da kombo amfiye bağlanmış kullanılmayan bir enstrüman mikrofonu.
Tüm bu problem oluşturabilecek durumların mikser üzerinden düzeltilmesi imkansızdır.
Kimileri sahnede mümkün olan volum seviyesinden aşağıda söyler/çalar, kimi klavyenin (keyboard) tuşu takılı kalır, kimi mikrofonunun yerini değiştirir ya da başka herhangi hatalı birşey yapar. Ama herkes problemi tonemeister'in çözmesini bekleyecektir. Kolaylıklar!
-Sahne kenarındaki ön monitörleri müzisyenin arkasına hedefleyerek yerleştirin.
-Mikrofon ve standları ve kendilerine ait monitörleri 30-90 cm arası bir mesafede ve bakış açısına göre mikrofonların arkasına bakacak şekilde yerleştirin. Diğer monitörler de mümkün olduğu kadar müzisyene bakacak şekilde ve mikrofonların arkasına bakacak şeklide yerleştirilmelidir. Bu yerleştirme şekli feedback potansiyelini azaltır.
-Ana kolon sistemi (FOH : Front of House), köşelere ve doğruca dinleyiciye bakacak şekilde yerleştirilmelidir.
{Tavsiye : Ana kolonları, sahne ortasında müzisyenler için bir dinleme alanı oluşturmak için çevirmek, feedback potansiyelini yükseltir. Fazla monitörleri dinleyicilere doğru çevirebilirsiniz.
Bağlantılar
{Tavsiye : Kanallara ait bilgileri kablolara küçük etiketlerle (Vokal, Gitar, Bass vs şeklinde) yazın.
-Tüm mikrofon, line seviyeli sinyal kaynakları, kaset deck, CD çalar, enstrüman amfi Line çıkışları, efekt cihazları ve harici efekt ünitelerinin, küçük etiketlerle (Vokal, Gitar, Bass vs şeklinde) işaretlediğiniz kabloları mikser cihazındaki giriş ve çıkışlara takın.
-Kolonları hemen bağlamayın. Miksere kısa süreli Jack giriş ve çıkışları kolonlar üzerinde (sonucunu hemen tespit edemeyeceğiniz) hasara yol açabilir. Kolonları en son bağlayın.
-Benzer şekilde, amfi ve kolonları bağladığınızda, amfi ya da amfilerin miksere bağlı olduğundan ve miksere enerji geldiğinden ve güç (power) düğmesini açık olduğundan emin olun.
Mikserde ve güç (power) amfilerde çok kısa süreli bir enerji saklı olması muhtemeldir ve güç (power) düğmesinin sonradan açılması durumunda bu kısa süreli enerji power amfilerde yükseltilerek kısa süreli bir patlama sesi oluşabilir ve kolonlarda zarara yol açabilir.
{Tavsiye : Böyle bir sorunla karşılaşmamak için cihazların güç (power) anahtarlarını ve master volume potansiyometrelerini kapalı tutmak yararlı olacaktır.
Crossover'lar ve Hoparlör İşlemcileri :
-Elektronik crossover'lar ve hoparlör işlemcileri mikser ve güç amfileri arasına bağlanır.
Mikserin çıkışı elektronik crossover'ın girişine, crossover'ın çıkışı da hoparlörlere bağlanır.
4 çeşit işlemci ile karşılaşmanız mümkündür.
a. Basit işlemciler (özel tipte hoparlör sistemleri için ön-equalizasyon)
Bu tip işlemciler, mikser ve güç amfileri arasına normal ekolayzır (equalizer) cihazları gibi bağlanırlar.
b. Ayarlanabilir aktif crossover'lar. Bunlar; woofer, horn, tweeter, subwoofer ve full-range duvar hoparlörlerini ve amfilerini ilgili oldukları frekanslarda sürmek için kullanılırlar. Her hoparlör için gerekli crossover frekansını, üretici firma broşürlerinden öğrenebilirsiniz. Eğer bu mümkün değilse, bu değerleri kulağınızla tespit ederken dikkatli olun. Çıkış seviyelerinin tümünü maksimumda aynı seviyeye getirin (logaritmik potansiyometrenin düşük seviyelerindeki toleransı, büyük değerlerinde olduğundan daha farklı olacaktır), crossover'ın giriş seviyesini güç amfisini aşırı yüklemeyecek şekilde yavaşça artırarak ayarlayın.
c. Crossover/Processor kombinasyonu işlemciler. Bir crossover gibi bağlanıp işletildiği halde, değişir crossover frekansları bulunmamasından dolayı, özel hoparlör sistemleri için üretilmiş gibidirler.
d. Yüksek duyarlıkta İşlemci/Crossover/Kompresör kombinasyonu işlemciler. Bu işlemciler üzerinde bulunan otomatik kalibrasyon ayarları ile hassas frekans ve kazanç ayarı yapılabilir.
SES KONTROL (SOUND CHECK)
Bu aşama, konserin başlamasından önce tüm ayarların kontrolü ve konserin provası aşamasıdır denilebilir. Bu aşamanın yapılmasına olanak yoksa, aşağıdaki tavsiyelerden faydalanabilirsiniz.
-Master volume seviyeleri kapalıyken, kanal giriş seviyelerinin kazancını "clip" göstergesi yanana kadar açın ve daha sonra da birazcık kısın. Bu ayar, kanallarda optimum sinyal-gürültü oranın (signal to noise ratio) sağlayacaktır.
- Eğer mikserinizde kazanç/attennuatör ayarı yoksa, kazancı ayarlamak için en iyi yol, kanal seviyesi ya da kanal volum seviyelerini master potansiyometrelerinin 1/3'ü oranına çekmektir.
-Şimdi master volume potansiyometrelerini yavaşça açın ve kanal seviyelerini Front Of House ve Public Amplifier'lardan duymak istediğiniz seviyeye gelene kadar getirin.
-Açık kalan mikrofonlar feedback ve gürültü problemine neden olabilir. Bu yüzden, Sound Check bittikten sonra ilk olarak mikrofonlar ve akustik gitar, perküsyon vs. gibi mikrofon kullanan kanallardan başlayarak kanalları susturun. Mikserdeki MUTE butonu, ilgili olduğu kanalı susturur. Mikserinizde MUTE fonksiyonu yoksa, volume potansiyometrelerinin seviyelerini işaretleyip tamamen kapatın.
-Mikser EQ potansiyometrelerinin tamamını merkez (flat) durumuna getirerek ayarlamaya başlamanızda fayda vardır. Bu durumdayken kanaldaki EQ etkisi sıfır seviyesinde olacaktır.
PA (Public Amlifier) sistemler için (Home Stüdyo değil!) aşağıdaki EQ ayarlarını kullanabilirsiniz.
Giriş BasMid Tiz vokaller,akustik gitar -3+2kick/kroskes -3dB, trampet-6dB,floor tom/bas tom,tenor tom/alto-3dB , ziller-12db , trumpet, tenor ve alto sax-3dB ,trombone, bariton sax,gitar amp-3dBbas amp-3dBflatharmonika-6dB-3dB
Bazı Enstrümanların Frekans Aralıkları :
Bas Gitar
41-260 HzSolo Gitar
196-1500 HzBas İnsan Sesi
75-300 HzTenor İnsan Sesi
120-540 HzContraltoİnsan Sesi
170-650 HzSoprano İnsan Sesi
250-1100 HzTimpani
87-103 HzHarp
31-3200 HzÇello
65-850 HzGrand Piyano
27-4000 HzPikolo
587-3950 HzTuba
43-349 Hz
- Reverb veya eko efekti prensip olarak vokallere, düşük seviyede olacak şekilde eklenir.
Bazen solo gitar, klavye (keyboard) ve nefesliler de az miktarda bu efektlerden faydalanabilirler fakat davul ve bas gitar genellikle bu efekti kullanmaz ve fabrikasyon (dry) tonunda yalın olarak kullanılırlar.
-AUX ya da monitor çıkışı seviyeleri müzisyenlerin ihtiyacına göre belirlenir. Başlangıçta vokal kanallarının monitörlerde daha güçlü seviyede olacağı var sayılır. Akustik gitar da abartılı olmayan ama yüksek seviyeli monitör gönderimi gerektirir fakat diğer kanallar için daha düşük monitör seviyelerinde olabilir. Davula ait mikrofon kanallarının monitör gönderimleri başlangıçta düşük tutulabilir, gerektikçe de açılarak uygun seviyeye çıkarılır.
Klavye (keyboard) veya davul için müzisyenlerin isteklerine göre ayarlanacak ikinci bir monitör sistemi kurulabilir.
-Eğer, mikserde monitörlere efekt göndermek için gerekli master katlar var ise şunu unutmamak gerekir; monitörlere reverb veya echo efekti eklendiğinde Front Of House sisteminde düşük bir oranda feedback oluşturabilir.
-Stereo bir mikser kullanıyorsanız, PAN (Panaroma) potansiyometreleri merkezde olacak şekilde ayarlanmalıdır. Eğer, mikser çıkışında (MAIN) , SUM ya da MONO ayarını seçip mono PA sistemi sürecekseniz, farklı bir PAN ayarı kullanabilirsiniz.
- Yüksek volumlerde Front Of House sisteminin pozisyonunu ayarlayarak olası feedback problemini önleyebilirsinz.
SES SEVİYESİ AYARI
Eğer, sound check sırasında iyi bir ayar yaptığınıza inanıyorsanız, kanal seviyeleriyle çok fazla oynamayın. Sadece enstrüman sololarında, geri vokallerde ve sık kullanılmayan kanallarda ihtiyaç olduğunda yeni ayarlar kullanabilirsiniz. Solo vokalist mikrofondan uzaklaşmayı alışkanlık haline getirmiş ise ara sıra seviye ayarı yapmak gerekebilir. Şarkıcınız bu alışkanlığında ısrar ederse, kişisel monitoründeki ses seviyesini aşağı çekmek çözüm olabilir. Şarkıcınız bu ses azalmasını telafi etmek için daha güçlü söylemek ve/veya mikrofona kapanmak zorunda kalacaktır.
Monitör Ses Seviyeleri
Kanal monitör seviyeleride yukarıdakine benzer bazı ayarlamalar gerektirecektir. Pre-Fader, Pre-EQ monitor gönderimleri bağımsız bir mix gerektirir. Örneğin, harmonika çalmaya hazır olduğunda mikrofonunun seviyesini ve monitor seviyesini yükselteceksiniz. Nefesli mikrofonları, akustik gitar mikrofonları vs. de gerektiği ana kadar kapatılacaktır.
AŞIRI SES YOĞUNLUĞU
Konser esnasında muhtemelen sesteki aşırı yoğunluktaki güçten dolayı duymanızda bir derecede kalite düşmesi olacaktır. Bunu en iyi göstergesi yüksek frekans hassasiyetinde kayıpların ortaya çıkmasıdır. Buna karşın, düşük frekanslar bu seviyede etlikenmez. Bu kalite düşmesinin bir göstergesi de kulaklarda çınlama ve rahatsızlık oluşmasıdır.
Kulağınızda yüksek frekanslarda oluşan azalmayı telafi etmek için mikserdeki yüksek frekans EQ'ları veya crossover üzerinden HF kazancı yükseltmeyi düşünebilirsiniz ama bu hiç de iyi bir fikir sayılmaz. Bunu yapmanız durumunda, insanların kulaklarında çok yüksek parlaklıkta ve rahatsızlık verici bir ses oluşturacaktır. Ayrıca, aşırı yüklenme nedeniyle oluşan düzenli harmonikler, tweeter/horn arızasına ve Front Of House üzerinde gürültüye (distortion) neden olabilir. En iyisi EQ seviyelerini kurcalamamanız olacaktır. Muhtemelen ertesi gün daha iyi duymaya başlarsınız. Susturucu kulaklıklar iyi bir yatırım olabilir.
Sürekli işitme kaybına yol açabilecek ses basınç limitleri (OSHA):
90 dB SPL
92 dB SPL
95 dB SPL
97 dB SPL
100 dB SPL
102 dB SPL
105 dB SPL
110 dB SPL
115 dB SPL 8 saat
6 saat
4 saat
3 saat
2 saat
1.5 saat
1 saat
.5 saat
<.25 saat
FEEDBACK SORUNU
Feedback Sorunu ile Mücadele
Sound check ve ayarlamalar sırasında herşey yolunda olduğu halde herhangi birinin mikrofonuyla monitörüne yaklaşması ile feedback problemiyle karşılaşabilirsiniz. Böyle bir durumda, buna neden olan mikrofonun monitör kanalı veya PA seviyesini aşağı indirebilirsiniz. Eğer Front Of House sistemine fazlaca giden sinyalden dolayı feedback sözkonusuysa, kanalın seviye poansiyometresini (fader) aşağı indirebilirsiniz.
Bununla birlikte, aşağıdaki önlemleri uygulamayı deneyebilirsiniz;
(A) Eğer, giriş kanal kazançlarının yüksekliklerini kafi miktarda açtıysanız, clip ışıklarında bazı hareketler olacaktır. Feedback oluşan kanalda ise clip ışığı daha parlak ve sürekli bir şekilde yanacaktır. Feedback oluştuğunda clip led'lerini tarayın ve clip ışıgı sürekli yanan kanalım monitör gönderim (send) seviyesini aşağıya çekin. Eğer feedback yapan kanal kullanılmayan bir mikrofonun bir kanalıysa, o kanalı kapatabilirsiniz.
Feedback ile sonuçlanması muhtemel durumlara karşı basit önlemler :
(Feedback eliminatör sistemleri kullanmak faydalı olabilir)
* Davulcu bir monitör kullanıyorsa, overhead drum/cymbal mikrofonların seviyelerini biraz kısın.
* Mikrofon kanallarının monitor gönderimlerini biraz kısın. Eğer burada bir sorun yoksa, feedback minimizasyonu için kanala ait EQ'ları değiştirmeyi deneyin.
* Bir şarkıcının akustik gitar mikrofonu monitöre fazla yakın olabilir, onu monitörden uzaklaştırın.
Bazı şarkıcılar genellikle iyi seviyede ses almak istedikleri vokal mikrofonlarını ve gitar pick-up'ları aynı monitöre alırlar, bu durum feedback için bir davetiye olabilir. Böyle bir durumda gitara ait monitör gönderimlerini (send) biraz aşağı çekin. Eğer mikseriniz faz değiştirme özelliğine sahipse, gitar kanalının fazını değiştirmeyi deneyin, böylece monitör seviyesini feedback'siz bir şekilde eski seviyesine getirebilirsiniz.
{Tavsiye : Mikser giriş fazını döndürmek, sürekli feedback probleminin çözümünde bazen çok etkili bir yoldur.
Bu yöntem, mikrofon ve pick-up kaynaklarının aynı monitörde olması ve mikrofonun monitörle çok yakın olmasından doğan feedback sorununda çok iyi çalışır.
(B) Eğer, hala feedback problemini önleyemiyorsanız monitör master seviyelerini tamamen aşağı indirin. Bu problemi kesin olarak çözecektir ama bunu yaptığınızda orkestra ve şarkıcınız monitörsüz kalmış oluyor. Monitörleri yavaşça tekrar açarak uygun seviyeye (muhtemelen az önceki seviyesinden daha aşağıya) getirin. Monitör master seviyesini azaltmanız durumunda ana (main) ses seviyesini de indirmeniz gerekeceğini unutmayın.
© Şimdi main ve monitör seviyelerini eski durumlarına getirmek için acil çare bulmak durumundayız.
İlk olarak main ve monitor EQ'larına başvurun. Kulaklarınızın size söyldediği frekanslardaki potansiyometreleri birazcık (-3dB kadar) aşağı çekin. Şimdi yavaşça master seviyesini açın. Eğer feedback tekrar başlarsa, master seviyesini tekrar biraz aşağı çekin ve master seviyesini biraz daha açabilmek için.EQ fader'ları tekrar merkez seviyeye alın ve diğer frekansları aşağı çekmeyi deneyin.
Artık kontrolü ele almış olmalısınız fakat main ve monitör sisteminin frekans cevapları değiştiği için muhtemelen gerçek ses performansından biraz uzaklaştınız. Dikkatlice bazı EQ potansiyometrelerini tekrar merkez pozisyonuna getirmeyi deneyin. EQ seviyelerini mümkün olduğunca normal pozisyonlarına getirmeye çalışmanız gerekmektedir. TÜM EQ POTANSİYOMETRELERİNİ BİR ANDA AŞAĞIYA İNDİRMEYİN. Mikser master seviyelerini düşürmeniz de aynı sonuca neden olurdu, ancak muhtemelen kısa süre sonra yeni bir feedback problemiyle karşılaşırdınız.
(D) Mikrofon ve hoparlörden kaynaklanan feedback problemi değişmezdir. Problemi doğru düzgün çözebilmek için bu iki zanlının EQ ayarlarını tekrar tektar yapmanız kaçınılmazdır.
(E) Belki gerçekten bu problemi tamamen çözebilecek bir main ve master seviyesi bulabilirsiniz. Fakat şüpheli bir elektrik gitar ve amfisi, veya elektrik/akustik gitar ve amfisi feedback yapmak için bir hata olmasını beklemekte olabilir.
{Tavsiye : Eğer bir gitarist veya şarkıcı/gitarist, yedekteki elektrik-akustik gitarını amfiye girmekte ve sesini açık bırakmakta ısrar ederse, tellerde rezonans oluşması durumunda penasını bırakmaya ikna etmeyi deneyebilirsiniz. Bu basit bir çözümdür fakat hangi tellerin bunu azalttığını bilmeyi gerektirir.
Not: Sıklıkla kalın E, A, D telleri rezonans oluşturur.
Elbette ki en iyi çözüm, gitaristin yedek gitarının ya da gitar amfisinin sesini kapalı tumasıdır.
Siğer şüphelenilebilecekler:
-Takılı kalmış bir keyboard notası.
-Akustik piyanonun kendi monitor amfisiyle feedback'i.
-Direk olarak aktif monitör ya da kombo amfiye bağlanmış kullanılmayan bir enstrüman mikrofonu.
Tüm bu problem oluşturabilecek durumların mikser üzerinden düzeltilmesi imkansızdır.
Kimileri sahnede mümkün olan volum seviyesinden aşağıda söyler/çalar, kimi klavyenin (keyboard) tuşu takılı kalır, kimi mikrofonunun yerini değiştirir ya da başka herhangi hatalı birşey yapar. Ama herkes problemi tonemeister'in çözmesini bekleyecektir. Kolaylıklar!