Saksofonlar

SAKSOFONLAR



Alm., Saxophon
Fr., Saxophone
İng., Saxophone
İta., Saxophono

Bu çalgının yapımı ondokuzuncu yüzyılın ilk yarısındadır. İlkkez Adolphe SAX (1814 - 1849) adlı bir çalgı yapıcısı bu çalgıyı 1840 yılında oluşturmuştur. Çalgının adını oluşturan kelimenin ilk Üç harfi (Sax) bulgucunun adı olup (Phone) da Yunanca; ses anlamındadır. Böylelikle iki kelimenin birleştirilmesi sonucu çalgının adı verilmiştir. Açkı ve kapaklı ses delikleri ile donatılmış plan çalgı, alaşımdan yapılmaktadır. Kıvrık boyunlu bir biçimde olup, Klarnet gibi kamış takılan Bek' i vardır. Kamış takılı bek, ağza alınarak üflenir. Sol el ses deliği kavrağının üst bölümünde, sağ el ses deliği kavrağının alt
bölümünde olmak üzere sağ kalçaya doğru uzanan az eğimli bir biçimde tutulur. Çalgının tutuş ve güvenini sağlamak için, ince bir kayışla veya uzayıp kısalabilen bir iple boyuna asılır. Armoni Muzikalarında kullanıldığından beri, Bas ve Alto Klarnetleri aratmayan bir özellik taşır. Dizge oluşumunun gelişmiş olması bakımından, bestecilerin özellikle Armoni Muzikaları için olan bestelerinde çok değerli görevler verdiği bir çalgıdır. Ses rengi dolayısı ile diğer çalgılardan ayrı bir özellik taşır. Saksofonlar, dizge oluşumu bakımından birinin aynı olan beş çalgılık bir aileyi oluştururlar.


1 - Soprano Saksofon: Si b
2 - Alto Saksofon: Mi b
3 - Tenor Saksofon: Si b
4 - Bariton Saksofon: Mi b
5 - Bas Saksofon: Si b

Bu çalgıları çalabilmek için, dudakların; kusursuz, dişlerin; düzgün ve eksiksiz (ön dişler) olması, aranılan nitelikler arasındadır. Bu çalgılara çeşitlerine göre, on - onsekiz yaşlar arasında başlanabilir. Her gün için, dört - altı saat çalışmak gerekir.


SOPRANO SAKSOFON





Alm., Soprano Saxophon
Fr., Soprano Saxophone
İng., Soprano Saxophone
İta., Soprano Saxophono
Yapıldığı ses : Si b
Tek kamışlı soluklu bir çalgıdır.
Notası, ikinci çizgi sol açkısı ile yazılır.

Diyapazona göre duyulusu, bir büyük ikili aşağıdandır.


Ses dizisi genişliği:






Ses rengi, bağırtkan, ve güçsüz olduğundan Fanfarlar hariç Armoni Muzikalarında pek yer almamaktadır.


ALTO SAKSOFON





Alm., alto Saxophon
Fr., alto Saxophone
İng., alto Saxophone
İta., alto Saxophono
Yapıldığı ses : Mi b
Uzunluğu : 65 cm. Tek kamışlı soluklu bir çalgıdır

Notası, ikinci çizgi sol açkısı ile yazılır.
Diyapazona göre duyuluşu, bir büyük altılı aşağıdandır.
Solo ve eslik görevi verilir.
Armoni Muzikalarında iki partisi bulunur.
Ses rengi, örtülü ve sevdalıdır.
Ses dizisi genişliği:



a. Kalın bölüm b. Orta bölüm c. İnce bölüm
d. Kusurlu sesler (zorunlu olmadıkça kullanmamalıdır)




Bu çalgının yapımı, dizge oluşumu ve tutuş özellikleri, Saksofonlar konusunun başında verilen genel bilgilerde olduğu gibidir. Saksofonlar ailesinin en iyi çalgılarından birisidir. Armoni Muzikalarında kullanılışları büyük yararlar sağlar. Dizgesinin çok gelişmiş ve elverişli olmasından dolayı, tirilleri, tirillemeleri, çabuk ezgileri, ezgisel dizimleri, çabuk geçişleri, diatonik ve kromatik sesleri başarıyla seslendirebilir.

Armoni Muzikalarında, Orkestranın yaylı Altolarının yerini tutar. Bu nedenle, eşlik görevleri verilmesine karşın, yöntem yeteneği dolayısı ile çoklukla ezgisel görevler alır. Armoni Muzikalarında bazen güçsüz kalan ikinci Klarnetleri destekleme görevi verilen bu çalgı iyi bir etki bırakır. Ses dizisi genişliğindeki birinci bölümün son ince seslerinden kalına doğru inerken, sesinin gürlüğü gittikçe arttığından, kendiliğinden Kreşendo oluşur. Bu durum genellikle diğer Saksofonlarda da aynıdır. Bu bölüm seslerde partiler yazılırken, bu özellik göz önünde tutulmalıdır. Ayrıca, kendiliğinden Kreşendo oluşan bölümün seslerinin PP., deyisi ile çıkarılamayacağı da bilinmelidir. Orkestranın Klarnetleri ve Koranglesi yerini tutan alto Saksofonun, kapalı, örtülü ve sevdalı bir ses rengi vardır. Her parti için iki çalıcı olmalıdır. Bu iki çalıcı ile çalınan partilerdeki sesler bazen ayrık olabilir. Ses rengi, Büyük Flüt, Obua, Küçük Klarnet ve Büğlü ile çok iyi kaynaşır. Eşlik ezgileri için ikinci Klarnetlerle birleştiği gibi, Senfoni Orkestrasının Viyolonsellerini benzetide diğer Tenor ve Bariton Saksofonlarla, ve bas Klarnetlerle birleşimi çok iyidir.

Ayrıca, uzaktan duyulan küçük bir kadınlar korosunu canlandırma görevi için, Si b Tenor Saksofonlarla birlikte kullanılır. Bu çalgı, Orkestranın ince seslerde çalan Viyolonselin veya Altosunun solosunu başarı ile çalabilir.

Tenor veya Kontralto soloları verilebilir. Yaylı çalgılar Orkestrasında hep birlikte çalan Viyolonsellerin duygulu ezgilerini çalmak için, alto ve Bas Klarnetler, Bassonlar, Tenor ve Bariton Saksofonlarla birleştirilebilir. Aynı zamanda Koranglenin yerine solo olarak kullanılabilir. Virtüöz olarak, en güç çeşitlemeleri, ezgisel geçişleri, tiril ve tirillemeleri başarı ile yapabilir.

Georges Bizet (1838 - 1875)'nin "L'Arlesienne Süviü" ndeki saksofon Solo, bu çalgının solo olarak başarıyla kullanılabileceğini gösteren güzel bir örnektir. Bu süvitteki alto Saksofonun başarısı istenilen etkiyi bırakması diğer Orkestra çalgıları arasında olumlu bir söz iyeliği olduğu gerçeğini tanımlamıştır.


TENOR SAKSOFON




Alm., Tenor Saxophon
Fr., Tenor Saxophone
İng., Tenor Saxophone
İta., Tenor Saxophono
Yapıldığı ses : Si b

Uzunluğu : 81 cm. Tek kamışlı soluklu bir çalgıdır.
Notası, ikinci çizgi Sol açkısı ile yazılır
Diyapazona göre duyuluşu, bir büyük dokuzlu aşağıdandır.
Solo ve eşlik görevi verilir.
Armoni Muzikalarında, bir partisi bulunur.
Ses rengi, dolgun ve sevdalıdır.


Ses dizisi genişliği : Alto Saksofonun aynıdır.



This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 589x105 and weights 1KB.



a. Kalın bölüm b. Orta bölüm c. İnce bölüm
d. Kusurlu sesler (zorunlu olmadıkça kullanmamalıdır)




Bu çalgının yapımı, dizge oluşumu ve tutuş özellikleri, Saksofonlar konusunun başında verilen genel bilgilerde belirtildiği gibidir.

Ses genişliğindeki ince bölüm seslerinin son üçü Klarnetler veya Alto Saksofonlarla birlikte çalındığı zaman kullanılır. Armoni Muzikalarında Orkestranın telli Altolarının yerini tutar. Bazen ince bölümdeki Şan veya Viyolonsel eşlikleri aynı biçimde, Tenor Saksofona da verilir. Partisi çoklukla Bas ve Alto Klarnetlerin beraberliğinde yazılır. En az iki çalıcısı olmalıdır. Eşlik görevleri dışında, bu çalgı; Klarnetlerle, diğer Saksofonlarla, Si b Bariton (saxhorn), Basson ve Kornolarla birleştirildiği zaman, solo görevler verilir. Genellikle bir eşlik çalgısıdır.

Orkestradaki Viyolonsel soloları da bu çalgıya, güvenle verilebilir. Bazen iyi bir etki elde etmek için, Basson partilerini katlamakta kullanılır. Mi b Alto saksofona göre, daha dolgun bir sesi vardır. Kontrşan (karşı ezgi) da kullanıldığı gibi, gerek sesinin dolgunluğu ve gerek çabuk nota çalabilme yeteneğinden dolayı, solo çalgı olarak da kullanılır.

Bariton ve Alto Saksofon, Bas Klarnetler eşliğinde, Orkestranın Viyolonsellerini benzetide başarı ile kullanılabilir.


BARİTON SAKSOFON







Alm., Baryton Saxophon
Fr., Baryton Saxophone
İng., Baritone Saxophone
İta., Baritono Saxophono
Yapıldığı ses : Mi b


Tek kamışlı soluklu bir çalgıdır.
Notası, ikinci çizgi Sol açkısı ile yazılır.
Diyapazona göre duyuluşu, bir sekizli ve bir büyük altılı aşağıdandır.
Solo ve özellikle eşlik görevi verilir.
Armoni Muzikalarında, bir partisi bulunur.
Ses rengi, dolgundur.


Ses dizisi genişliği : Alto Saksofonun aynıdır.




a. Kalın bölüm b. Orta bölüm c. İnce bölüm
d. Kusurlu sesler (zorunlu olmadıkça kullanmamalıdır)




Bu çalgının yapımı, dizge oluşumu ve tutuş özellikleri, Saksofonlar konusunun başında verilen, genel bilgilerde belirtildiği gibidir. İnce bölüm sesleri iyi ve kusursuz çıkmadığından pek kullanılmaz. Genellikle bu çalgıya yüklü görevler Tuttiler (hep birlikte) de verilir. Kutsal bir renk özelliği vardır. Bu çalgıya, eşlikli ezgiler, özellikle uzun sesler verilir. Armoni Muzikalarında, Orkestranın Viyolonselinin yerini tutar. Alto ve Tenor Saksofona göre daha büyük bir yapımı vardır.Renk ve eşlik özelliği için, Alto ve Tenor Saksofonda belirtilen konular, bu çalgı için de aynıdır.


BAS SAKSOFON







Alm., Bass Saxophon
Fr., Basse Saxophone
İng., Bass Saxophone
İta., Basso Saxophono


Yapıldığı ses : Si b Tek kamışlı soluklu bir çalgıdır.
Notası, ikinci çizgi Sol açkısı ile yazılır.
Diyapazona göre duyulusu, iki sekizli ve bir büyük ikili aşağıdandır.
Eşlik görevi verilir.

Armoni Muzikalarında, bir partisi ve bir çalıcısı bulunur.
Ses rengi, kendine özgüdür.



Ses dizisi genişliği : Alto Saksofonunki gibi olup, yalnız ince bölümdeki son iki ses kullanılmaz.



This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 589x105 and weights 1KB.




a. Kalın bölüm b. Orta bölüm c. İnce bölüm
d. Kusurlu sesler (zorunlu olmadıkça kullanmamalıdır)


Bu çalgının da yapımı, dizge oluşumu ve tutuş özellikleri, Saksofonlar konusunun başında verilen, genel bilgilerde olduğu gibidir. Özel etki düşüncelerinin dışında, Bariton Saksofonları kuvvetlendirmek, Si b Kontrbas (saxhorn) ile Telli Kontrbasın partilerini çalmak gibi görevler verilir.​